جشن‌ها و آداب‌ورسوم مختلف در موارد گوناگون، دارای نظم و قوانین خاصی هستند که همگان ملزم به رعایت آن‌ها هستند، مراسم اعیاد مذهبی و ملی، مراسم عمومی و عزا، نوع لباس پوشیدن و جشن‌های محلی ازجمله مواردی هستند که دارای نظم خاصی بوده و جزو آداب‌ورسوم مردم شهر زنجان می‌آیند.
محل آشپزی:
تعسان (تنورستان) محلی بود که تنور و اجاق پخت غذا در آن قرار داشت که بنا به تعداد افراد خانواده تعداد اجاق نیز فرق می‌کرد برای سوخت اجاق و تنور از هیزم استفاده می‌کردند که در اصطلاح محلی بدان «اودون» می‌گویند سوختن هیزم غالباً دود زیادی ایجاد می‌کرد و برای همین دیوارهای تعسان همیشه با لایه‌ای از دوده پوشیده بود. در هر خانواده معمولاً دو خروار یا بیشتر آرد وجود داشت و در ماه یک یا دو بار نان می‌پختند و سپس نان‌ها را در یک اتاق بر روی‌هم می‌چیدند و هر روز مقداری از آن را سر سفره می‌آوردند و اگر نان خشک‌شده بود با جاروی کوچکی یا با دست مقداری آب روی آن می‌پاشیدند و بعد از یکی دو ساعت قابل خوردن می‌شد. بیشتر خانواده‌ها مخصوصاً روستائیان در زمستان کرسی را روی همان تنور می‌گذاشتند و افراد خانواده شب‌ها دور آن می‌خوابیدند و از حرارت تنور استفاده می‌کردند. برای خوردن غذا محل خاصی وجود نداشته است و گاهی در اتاق و گاهی در آشپزخانه عمل غذا خوردن انجام می‌گرفته است، البته ثروتمندان هیچ‌وقت در آشپزخانه غذا نمی‌‌خورده‌اند.
خوراک محلی:
از غذاهایی که معمولاً فقط در مراسم خاصی پخته می‌شوند و مردم زنجان در سایر اوقات سال کمتر از آن استفاده می‌کنند می‌توان به غذای شب چهارشنبه‌سوری – غذای شب عید و غذایی که به هنگام دندان‌درآوردن کودک پخته می‌شود اشاره کرد. در شب چهارشنبه‌سوری معمولاً خانواده‌ها به همراه برنج، خورشتی بنام «شش‌انداز» درست می‌کنند که ترکیبی است که از روغن، خرما، کشمش، گردو، تخم‌مرغ و سرکه. علاوه بر این به تعداد افراد خانواده تخم‌مرغی با پوست پیاز نازک در لابه‌لای برنج گذاشته می‌شود تا رنگ بگیرد معمولاً اشکال متنوعی که بر روی تخم‌مرغ ایجاد می‌شود توسط افراد تفسیر می‌شود مثلاً اگر بر روی تخم‌مرغی شکلی مانند هواپیما دیده شود آن را نشانه سفر حج می‌گیرند و غیره؛ اما خوراک شب عید نوروز، در این شب اغلب خانواده‌ها معمولاً یک ماهی تهیه می‌کنند و در کنار ماهی رشته‌پلو یا زعفران پلو (بسته به استطاعت خانواده) پخته می‌شود. یکی از دلایلی که مردم برای مصرف ماهی در شب سال نوبر می‌شمردند این است که چون آب دریا حیات‌بخش است برای همین در اول سال از موجودات دریایی استفاده می‌کنند تا سال خوبی داشته باشند. یکی دیگر از غذاهایی که در زنجان در مراسم خاصی پخته می‌شود خوراکی است به نام دنک که در هنگام دندان‌درآوردن کودک پخته می‌شود این خوراک از گندم و گوشت تهیه می‌شود و بعضی از اوقات این خوراک بین خویشان نزدیک و گاهی بین همسایه‌ها نیز توزیع می‌شود.
قاتق لش نوعی خوراک است که از گوشت و مقداری برنج درست می‌شود همچنین در تمام مراسم برنج با گوشت و یا ماهی پخته می‌شود و به آن «پلاو» می‌گویند.
چکدرمه نوعی پلو با گوشت است که برای مهمانان و نیز در مراسم پخته می‌شود گاهی نیز کشمش و دانه‌های انار به آن اضافه می‌شود که برای مهمانان و نیز در مراسم پخته می‌شود گاهی نیز کشمش و یا دانه‌های انار به آن اضافه می‌شود.
یاغ‌چوربا نوعی سوپ است که از نان ریزریز و آب و چربی درست می‌شود و گاهی پیاز به آن اضافه می‌کنند «قره‌شوربا» گوشت آب‌پز با نان ریزریز شده است.
غذاهای محلی:
غذاهای محلی استان زنجان را می‌توان رشته – بلاماش (با آرد و روغن درست می‌شود) قیقناق – کوفده یا کوفته – آغوز یا بلاما – اییردک (با آرد و شیر درست می‌شود) –سوزمه: ماست کیسه‌ای – حلوای شیره – فیرنی – قووت. همچنین از انواع آش می‌توان اریشته آشو (آش رشته) – بوغدا آشو (آش گندم) – تورش آشو اشاره کرد (آش‌ترش) – سوت آشو (شیر برنج) – قوروت آشو (آش کشک) یارما آشو (آش بلغور) نام برد.
مواد اولیه غذا:
مواد اولیه در هر محل نسبت به محل دیگر فرق می‌کرده است و بیشتر به مواد اولیه در دسترس شیوه معیشت، میزان درآمد و امکانات فرد یا خانواده بستگی داشته است. اما به‌طورکلی آرد، گوشت، حبوبات و سبزیجات را می‌توان به‌عنوان مواد اولیه برای پخت غذا نام برد.
انتهای پیام/
